آموزش قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان
قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان، اصطلاحات جدید مالیاتی را معرفی کرده است. برای اینکه بتوانید این قانون را به صورت کامل درک کنید و بدانید چگونه باید آن را اجرا کرد، در قدم اول نیاز دارید که با تعاریف جدید و مهمی که این قانون ارائه می کند آشنا شوید. در ادامه مهمترین اصطلاحات این قانون را می خواهیم بررسی کنیم.
سامانه مودیان
اولین اصطلاحی که در این قانون باید معنی آن را بدانید، عبارت سامانه مودیان است. سامانه مودیان؛ سامانه‌ای است که چهار ویژگی زیر را دارد:
-تحت مدیریت سازمان مالیاتی است
-برای هر مؤدی یک کارپوشه تعریف می‌شود
-به وسیله‌ای که حافظه مالیاتی دارد متصل می‌شود
-مرجع ثبت، صدور و استعلام صورتحساب است
پایانه‌های فروشگاهی
اصطلاح مهم دیگری که در عنوان این قانون هم آمده است، پایانه‌های فروشگاهی است. هر دستگاهی که سه قابلیت زیر را داشته باشد به عنوان یک پایانه فروشگاهی شناخته می‌شود:
-اتصال به سامانه مودیان
-صدور صورتحساب الکترونیکی
-اتصال به شبکه‌های پرداخت رسمی
-صورتحساب الکترونیکی
اصطلاح مهم دیگری که در این قانون بسیار تکرار شده است، موضوع صورتحسابهای الکترونیکی است. بر روی این صورتحساب، شماره منحصر به فرد مالیاتی ثبت شده است و در حافظه مالیاتی فروشنده ذخیره می‌شود. صورتحسابهای الکترونیکی فرمت یکسانی ندارند بلکه متناسب با نوع کسب‌وکار، اقلام اطلاعاتی آن مشخص می‌شود. به این نکته توجه داشته باشید که صورتحسابهای الکترونیکی انواع و الگوهای متنوعی دارد. انواع صورت حساب الکترونیکی شامل موارد زیر می شود:
-صورتحساب الکترونیکی نوع اول
-صورتحساب الکترونیکی نوع دوم
-صورتحساب الکترونیکی نوع سوم
هر کدام از این سه نوع صورتحساب، چندین الگو می‌توانند داشته باشند. الگوهای صورتحساب الکترونیکی نوع اول شامل موارد زیر می‌شوند:
-الگوی اول (فروش)
-الگوی دوم (فروش ارزی)
-الگوی سوم (صورتحساب طلا، جواهر و پلاتین)
-الگوی چهارم (قرارداد پیمانکاری)
-الگوی پنجم (قبوض خدماتی)
-الگوی ششم (بلیت هواپیما)
-الگوی هفتم (صادرات)
الگوهای صورتحساب الکترونیکی نوع دوم که شامل موارد زیر می‌شوند:
-الگوی اول (فروش کالا و خدمات)
-الگوی دوم (صورتحساب طلا، جواهر و پلاتین): این الگو صرفاً توسط فروشندگان طلا مورد استفاده قرار می‌گیرد.
-الگوی صورتحساب الکترونیکی نوع سوم همان رسید یا گزارش الکترونیکی دستگاه کارتخوان یا درگاه پرداخت الکترونیکی دارای شماره منحصر به فرد مالیاتی است.
حافظه مالیاتی
نوعی حافظه الکترونیکی است
ثبت و نگهداری اطلاعات صورتحساب
انتقال اطلاعات به سامانه مؤدیان
تحت نظارت سازمان امور مالیاتی است
دارای شماره شناسه یکتا اختصاصی
شماره منحصر به فرد مالیاتی
شماره‌ای بیست و دو کاراکتری است که به ازای هر صورتحساب الکترونیک صادر می‌شود. زمانی که بخواهید یک صورتحساب را اصلاح یا ابطال کنید، به این شماره نیاز خواهید داشت. اعداد صورتحساب الکترونیکی از چپ به راست به چهار بخش تقسیم می‌شوند:
شش کاراکتر اول: شناسه حافظه مالیاتی
پنج کاراکتر بعدی: تاریخ صورتحساب
ده کاراکتر بعدی: سریال صورتحساب
کاراکتر آخر: رقم کنترلی
شرکت معتمد سامانه مودیان
این شرکت‌ها در واقع اشخاص حقوقی مورد تایید سازمان امور مالیاتی هستند که باید آموزش‌ها و تجهیزات لازم ارسال صورتحساب الکترونیک برای مودیان مالیاتی را فراهم کنند. به طور کلی مهمترین خدماتی که شرکت‌های معتمد باید به مودیان مالیاتی ارائه کنند به صورت زیر هست:
-صدور صورتحساب الکترونیکی
-ثبت معاملات در سامانه مؤدیان
-ارائه مشاوره‌های فنی
-دریافت استعلام از سامانه مودیان
شرکت های معتمد سه نوع هستند و هر کدام از آنها مسئولیت‌های خاصی را بر عهده دارند. در قسمت زیر انواع شرکت‌های معتمد سامانه مودیان را معرفی می‌کنیم.
-شرکت های معتمد نوع اول
این شرکت‌ها وظیفه راه اندازی پایانه‌های فروشگاهی و حافظه مالیاتی و آموزش استفاده از پایانه‌های فروشگاهی را بر عهده دارند.
شرکت‌های معتمد نوع دوم
مهمترین وظایق این شرکت ها شامل موارد زیر می شوند:
آموزش حقوق و تکالیف قانونی مؤدی
آموزش مقررات صدور صورتحساب الکترونیکی
احراز تسلط مؤدیان در خصوص حقوق و تکالیف قانونی آنها
احراز تسلط مؤدیان در خصوص مقررات صدور صورتحساب الکترونیکی
شرکت های معتمد نوع سوم
این شرکت ها وظایف محدودتری درباره قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان دارند. مهمترین وظایف شرکت های معتمد نوع سوم شامل موارد زیر می شوند:
تهیه صورت های مالی
حسابرسی مالی
مشاوره فنی و غیر عملیاتی
مشاوره مالیاتی
تاریخ اجرای قانون سامانه مودیان
تاریخ لازم الاجرا شدن قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان برای گروه‌های مختلف شرکت‌ها متفاوت است و اصطلاحاً فراخوان سامانه مودیان بستگی به نوع شرکت دارد. طبق قانونی که در مجلس شورای اسلامی تصویب شد، قانون سامانه مودیان به صورت هم‌زمان برای همه شرکت‌ها اجرا نمی‌شود؛ در واقع شرکت‌ها با توجه به نوع آنها به چند دسته تقسیم شدند که هر یک از آنها باید در تاریخ خاصی در سامانه مودیان ثبت نام و صورت حساب الکترونیکی صادر کنند؛ بنابراین زمان ثبت نام در سامانه مؤدیان، با توجه به نوع شرکتی که در آن فعال می کنید متفاوت است. در جدول زیر میتوانید تاریخ اجرای قانون سامانه مودیان را برای انواع شرکت‌ها ببینید.
تاریخ لازم الاجرا شدن قانون تسهیل سامانه مودیان
مطابق بخشنامه مهلت ارسال صورتحساب در سامانه مودیان:
کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و فرابورس، شرکت‌های دولتی و سایر دستگاه‌های اجرائی مشمول ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری و اشخاص حقوقی به‌جز اشخاص حقوقی موضوع ماده 16 قانون مالیات بر ارزش افزوده تا تاریخ 1402/07/01
کلیه اشخاص باقی مانده تا تاریخ 1402/10/01
ضمناً برای مواعد مذکور در صدر ماده ضمانت اجرای نسبتاً سنگینی برای سازمان امور مالیاتی گذاشته شده است بدین ترتیب که اولاً تاریخ‌های مذکور در این ماده قطعی و غیر قابل تغییر است و در صورت هرگونه تخطی از رعایت آنها، مطابق قوانین مربوط به متخلفین برخورد می‌شود و ثانیاً سازمان برنامه و بودجه مکلف است به منظور رعایت مواعد مذکور در بندهای 1 و 2 این ماده، به ازای هر ماه تأخیر معادل 5% و تا سقف 50% از منابع اختصاصی سازمان امور مالیاتی موضوع ماده 217 قانون مالیات‌های مستقیم را کاهش دهد. پس از آنکه سازمان امور مالیاتی با تأیید وزیر اقتصاد امکان صدور صورتحسابهای الکترونیکی را فراهم ساخت، درصدهای کاهش یافته به حالت قبل برمی‌گردد.
صورتحسابهای خارج از سامانه مودیان
مطابق ماده 3 قانون تسهیل تکالیف مودیان، تا پایان سال 1403 صورت‌حساب‌هایی که در سامانه مودیان صادر نشده است، قابل قبول می‌باشد و در این مدت سازمان امور مالیاتی در پایان هر دوره مالیاتی برای مودی با استفاده از اطلاعات موجود در سامانه مودیان اظهارنامه‌ای تهیه می‌کند و مودی یک ماه مهلت دارد که صورت‌حساب‌هایی که در سامانه ارسال نشده است را در اظهارنامه مذکور وارد و اظهارنامه را تکمیل و به‌روزرسانی کند و از طریق سامانه مودیان به سازمان امور مالیاتی مسترد کند. ضمناً صورت‌حساب‌هایی که در سامانه مودیان ارسال شده است با رعایت ماده 9 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان مورد تأیید است و قابل رسیدگی نمی‌باشد.
فراخوان‌های جدید قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال 1387
سازمان امور مالیاتی مکلف است تا پایان سال 1403 آن دسته از مودیان مالیاتی را که تا زمان تصویب این قانون فراخوان نشده‌اند را مطابق فراخوان‌های جدید که به پیشنهاد ریاست سازمان امور مالیاتی و به تأیید وزیر اقتصاد خواهد رسید را به تدریج فراخوان کند.
اشخاص مشمول قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان
افرادی که باید ثبت نام در سامانه مودیان مالیاتی را انجام دهند، در قانون مشخص شده است. متن بند ج ماده 1 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان:
«کلیه صاحبان مشاغل (صنفی و غیر صنفی) و اشخاص حقوقی موضوع فصل‌های 4 و 5 باب سوم قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 12/03/1366 با اصلاحات و الحاقات بعدی آن، مشمول این قانون هستند. در این قانون هرگاه از واژه مودی استفاده می‌شود، مراد اشخاص مشمول است؛ مگر خلاف آن تصریح شده باشد».
اگر بخواهیم این تعریف را به زبان ساده‌تری ارائه کنیم باید بگوییم که اشخاص مشمول ثبت نام در سامانه مؤدیان شامل دو دسته می‌شوند: مشاغل و شرکت‌ها. مشاغل به همه اشخاصی گفته می‌شود که صاحب کسب‌وکار هستند و با نام خودشان فعالیت می‌کنند؛ به عبارت دیگر شرکت یا مؤسسه‌ای ثبت نکرده‌اند. دسته دوم یا همان شرکت‌های مشمول اجرای قانون سامانه مؤدیان شامل تمامی اشخاص حقوقی می‌شود که شرکت یا مؤسسه‌ای را ثبت و کد اقتصادی یا شناسه ملی دریافت کرده‌اند. بنابراین همه اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول قانون سامانه مؤدیان می‌شوند.
جرائم عدم اجرای قانون سامانه مودیان
قانون گذار برای اینکه نسبت به اجرای این قانون اطمینان حاصل کند، جرائم بسیار سنگینی را برای مؤدیانی که این قانون را رعایت نمی‌کنند، در نظر گرفته است. در صورتی که مؤدی مرتکب هر یک از تخلفات زیر شود، باید برابر با 10% مبلغ فروشی که از آن طریق انجام داده است یا بیست میلیون ریال (هرکدام که بیشتر باشد) جریمه پرداخت کند:
عدم عضویت در سامانه مودیان
عدم استفاده از پایانه فروشگاهی
عدم استفاده از حافظه مالیاتی
استفاده از حافظه مالیاتی دیگران برای خود
استفاده از حافظه مالیاتی خود برای دیگران
عدم اعلام شماره‌حساب‌های بانکی واحد اقتصادی که گردش مالی را با آنها انجام می‌دهد
که البته جریمه مهم‌تر از دست دادن معافیت، نرخ صفر و مشوق‌های مالیاتی موجود در قانون مالیات‌های مستقیم است که به مراتب باعث خسارات جبران نشدنی به مودیان مالیاتی بی اطلاع می‌شود.
علاوه بر موارد بالا، برخی دیگر از اقدامات هم هستند که می‌توانند جرائمی را به همراه داشته باشند. برای مثال در صورت عدم تحویل صورتحساب چاپی به خریدار یا مخدوش کردن آن، مؤدی باید برابر با دو درصد فروش انجام شده از این طریق یا بیست میلیون ریال (هر کدام که بیشتر باشد) را به سازمان امور مالیاتی جریمه پرداخت کند.
توجه کنید ارقامی که در این قانون به آنها اشاره شده است با توجه با تورم سالانه، هر سال توسط سازمان امور مالیاتی تجدید و اعلام می‌شود. نکته دیگری که جدیت اجرای این جرایم را نشان می‌دهد این است که سازمان امور مالیات نمی‌تواند 50% از این جرایم را مورد بخشودگی قرار دهد که البته با توجه به تصویب قانون تسهیل تکالیف مودیان اختیار بخشودگی 100% جرائم ماده 22 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان با رعایت ماده 191 قانون مالیات‌های مستقیم به سازمان امور مالیاتی واگذار شده است.
مراحل ثبت نام در سامانه مودیان مالیاتی
ثبت نام در سامانه مودیان مانند ثبت نام در سایر سامانه‌های الکترونیک نیست که فقط با ارائه مدارک شناسایی و احراز هویت بتوانید به تمام امکانات مربوط به این سامانه دسترسی داشته باشید. در واقع برای ثبت نام سامانه مؤدیان و ایجاد امکان ارسال صورتحساب الکترونیکی به این سازمان باید تمام مراحل زیر را طی کنید:
ثبت‌نام در نظام مالیاتی و تشکیل پرونده
دریافت گواهی امضای الکترونیک
دریافت شناسه یکتای حافظه مالیاتی
دریافت شناسه کالاها و خدمات
1. ثبت نام در نظام مالیاتی و تشکیل پرونده
برای ثبت نام سامانه مودیان ابتدا باید در نظام مالیاتی ثبت نام کنید و پرونده مالیاتی تشکیل بدهید. به احتمال بسیار زیاد این کار قبلاً توسط شما انجام شده تا بتوانید مالیات عملکرد سالانه شرکت خودتان را پرداخت کنید. اگر هنوز پرونده مالیاتی خودتان را در سامانه ملی خدمات مالیاتی تشکیل نداده‌اید، باید برای ثبت نام به سایتwww.my.tax.gov.ir مراجعه کنید.اما مرحله دوم فرایند ثبت نام در سامانه مودیان نیاز به دقت و توجه بیشتری دارد. در ادامه درباره مرحله دوم توضیح می‌دهیم.
2. دریافت گواهی امضای الکترونیک
برای دریافت گواهی امضای الکترونیک باید ابتدا وارد سایت www.gica.ir بشوید. پس از ورود به این سایت بر روی «درخواست صدور گواهی امضای الکترونیک» کلیک کنید و مراحل ثبت نام و احراز هویت را طی کنید. نهایتاً در این سایت یک کد رهگیری به شما داده می‌شود که باید با در دست داشتن این کد به دفاتر پیشخوان دولت مراجعه و توکن امضای الکترونیک که چیزی شبیه به یک فلش مموری هست را دریافت کنید. اما حتماً برای شما هم این سؤال پیش می‌آید که توکن امضای الکترونیک چه کاربردی دارد؟ شما باید از این توکن برای استخراج کلید عمومی سامانه مؤدیان استفاده کنید تا بتوانید از طریق این کلید شناسه یکتای حافظه مالیاتی خودتان را دریافت کنید.
بیشتر بخوانید: آموزش دریافت گواهی امضای الکترونیکی CSR
3. دریافت شناسه یکتای حافظه مالیاتی
پس از اینکه کلید عمومی سامانه مودیان را از توکن امضای الکترونیک استخراج کردید می توایند برای دریافت شناسه یکتای حافظه مالیاتی و ثبت نام توکن سامانه مودیان اقدام کنید. سازمان امور مالیاتی برای همه کسانی که پرونده مالیاتی دارند، کارپوشه مودیان را ایجاد کرده است. شما با ورود به درگاه ملی خدمات مالیاتی به نشانی www.my.tax.gov.ir میتوانید به این کارپوشه وارد شوید. در این کارپوشه با کلیک بر روی گزینه «شناسه های یکتا حافظه مالیاتی» در سمت راست صفحه، امکان بارگذاری فایل کلید عمومی و دریافت شناسه یکتای حافظه مالیاتی به وجود می آید.
ثبت نام توکن سامانه مودیان
پس از اینکه کد یکتای حافظه مالیاتی خودتان را دریافت کردید، باید با در دست داشتن این کد به یکی از دفاتر پیشخوان دولت در محل زندگی خودتان مراجعه کنید. با ارائه مدارک لازم به دفتر پیشخوان از جمله آگهی تاسیس و آگهی آخرین تغییرات شخص حقوقی، توکن سامانه مودیان را دریافت خواهید کرد.
4. دریافت شناسه کالا و خدمات
شناسه کالا و خدمات در واقع کد هایی است که سازمان امور مالیاتی به کالاها و خدمات گوناگون اختصاص داده است. شناسه کالا و خدمات به دو دسته زیر تقسیم می شود:
شناسه عمومی کالا و خدمات
شناسه خصوصی کالا و خدمات
طبق اعلام سازمان امور مالیاتی فعلا الزامی برای ارسال شناسه خصوصی وجود ندارد و مودیان مالیاتی باید فقط از شناسه عمومی کالا استفاده کنند. شناسه عمومی کالا ها و خدمات شامل لیستی از تمام کالاها و خدمات و شناسه مربوط به آنها می شود. این لیست از آنجایی اهمیت دارد که شما باید چک کنید که شناسه عمومی کالا و خدمات شما در این لیست وجود داشته باشد تا بتوانید از آن استفاده کنید؛ برای این کار به نشانی www.stuffid.tax.gov.ir مراجعه و شناسه کالا و خدمات خودتان را دریافت کنید. در صورتی که شناسه کالا و خدمات شما در این سایت وجود نداشت باید به سامانه جامع تجارت به نشانی www.ntsw.ir رجوع کنید و برای کالا و خدمات خودتان شناسه کالا دریافت کنید.
چطور صورتحساب الکترونیکی به سازمان امور مالیاتی ارسال کنیم؟
نحوه ارسال فاکتور در سامانه مودیان، مهمترین عملیاتی هست که باید آموزش ببینید. پس از طی تمام مراحلی که در قسمت بالا درباره آنها توضیح دادیم، شما آماده ارسال صورتحساب الکترونیکی به سازمان امور مالیاتی هستید. برای اینکه بتوانید صورتحساب خودتان را به سازمان ارسال کنید می توانید از 3 روش استفاده کنید:
ارسال مستقیم توسط مؤدی (از طریق نرم افزار حسابداری)
ارسال توسط شرکت های معتمد
ارسال توسط سامانه های دولتی
سبد خرید